Trên thị trường Việt Nam có bao nhiêu loại chứng khoán phái sinh?

Thị trường chứng khoán phái sinh chính thức ra mắt công chúng đầu tư tại Việt Nam năm 2017. Tuy nhiên, cho đến nay nhiều nhà đầu tư còn băn khoăn trước khi bước vào thị trường phái sinh do đây là một công cụ tài chính khá phức tạp, đòi hỏi nhiều hiểu biết về tài chính. Phố Đầu Tư xin giới thiệu chi tiết một số chứng khoán phái sinh cơ bản.

1. Chứng khoán phái sinh (Derivatives) là gì?

Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính mà giá trị của nó được xác định dựa trên giá của một tài sản cơ sở. Hay nói cách khác, đây là hợp đồng tài chính giữa hai bên tham gia về một giao dịch sẽ được thực hiện vào một thời điểm nào đó trong tương lai, nhưng hợp đồng được thiết lập ngày hôm nay.

Giao dịch được thỏa thuận trong hợp đồng sẽ liên quan đến việc mua/ bán tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh. Trong thời gian hợp đồng có hiệu lực, giá trị của chứng khoán phái sinh thay đổi theo sự biến động giá tài sản cơ sở chứ không cố định.

2. Có mấy loại chứng khoán phái sinh?

Chứng khoán phái sinh có 4 loại chính:

Hợp đồng kỳ hạn (Forward)

Là một thỏa thuận mua hoặc bán tài sản cơ sở với khối lượng xác định, tại một thời điểm nhất định trong tương lai. Mức giá đã được xác định tại thời điểm thỏa thuận hợp đồng.

Hợp đồng tương lai (Future)

Hợp đồng này tương tự như hợp đồng kỳ hạn. Tuy nhiên các điều kiện của hợp đồng đã được chuẩn hóa như khối lượng hàng hóa, loại hàng hóa cơ sở, thời gian đáo hạn hợp đồng hay phương thức thanh toán hợp đồng. Hợp đồng tương lai có thể được niêm yết và giao dịch trên các sở giao dịch chứng khoán hay không đều dựa vào việc chuẩn hóa này.

Hợp đồng quyền chọn (Option)

Đây là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi dòng tiền phát sinh từ các tài sản cơ sở trong tương lai. Phương thức tính toán cũng như thời điểm hoán đổi các dòng tiền được quy định rõ trong hợp đồng.

Hợp đồng hoán đổi (Swap)

Người mua hợp đồng được quyền mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở, với mức giá đã được ấn định từ trước tại thời điểm xác định trong tương lai.

3. Các loại chứng khoán phái sinh đang được giao dịch trên sàn chứng khoán Việt Nam

Hợp đồng tương lai chỉ số VN30

Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên được chính thức niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam, được chính thức lên sàn vào ngày 10/08/2017.

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh này là chỉ số VN30 – đại diện cho 30 cổ phiếu đang niêm yết trên sàn HOSE, có vốn hóa thị trường đạt 80% và giá trị thanh khoản cao nhất. Một số cổ phiếu trong rổ VN30 hiện tại bao gồm: FPT, VIC, MWG, MSN, VCB, VNM…

Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ

Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ là loại hợp đồng tương lai có thỏa thuận mua hoặc bán tài sản cơ sở là một trái phiếu chính phủ, tại một mức giá xác định ở một thời điểm cụ thể trong tương lai.. Hai bên có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng đó tại thời điểm đáo hạn.

Phương thức thanh toán khi hợp đồng đáo hạn là điểm khác biệt lớn nhất giữa hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ. Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ sử dụng phương pháp chuyển giao vật chất.

Người bán lựa chọn và chuyển giao trái phiếu trong rổ trái phiếu giao hàng để thực hiện nghĩa vụ thanh toán trái phiếu cho người mua. Đổi lại, người mua thanh toán tiền khi nhận được trái phiếu tại ngày thanh toán cuối cùng.

Chứng quyền có đảm bảo (Covered warrant)

Chứng quyền có bảo đảm là một loại chứng khoán phái sinh có tài sản đảm bảo, do công ty chứng khoán phát hành và được niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán. Người mua chứng quyền có quyền mua hoặc bán một chứng khoán cơ sở với mức giá đã xác định trước (không bắt buộc) ở một thời điểm cụ thể trong tương lai. Chứng quyền cũng là một loại hợp đồng quyền chọn (Option).

Chứng quyền có 2 loại là chứng quyền mua và chứng quyền bán. Tuy nhiên theo quy định hiện tại của Ủy ban chứng khoán thì các công ty chứng khoán chỉ được phép phát hành Chứng quyền mua.

Chứng khoán phái sinh không chỉ là công cụ tài chính giúp phòng ngừa rủi ro mà còn là công cụ đầu tư mang lại lợi nhuận hấp dẫn. Tuy nhiên, các nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ cơ chế hoạt động của các loại chứng khoán phái sinh do công cụ này khá phức tạp, song song với việc nâng cao khả năng phân tích, dự báo thị trường, kiến thức tài chính để có thể đầu tư hiệu quả. Ngoài ra, để vững chắc kiến thức trong đầu tư hơn bạn có thể tham khảo các cố vấn tài chính chuyên nghiệp tại Phố Đầu Tư.

Liên hệ Cố vấn Đầu tư: